Brexit is terug. De Britten hebben de Europese Unie inmiddels verlaten, maar de twee partijen bakkeleien nog altijd over hun toekomstige relatie. De tijd daarvoor dringt en het nieuws stapelt zich snel op, dus we praten je snel even bij over wat er deze week gebeurde.
– NU – Economie https://ift.tt/2Gl1jca
PvdA-leider Lodewijk Asscher heeft zin de verkiezingen van volgend jaar. De socialist zegt namelijk dolblij tegen het Algemeen Dagblad dat, als zijn partij wint, hij werkelijk met belastinggeld gaat strooien. “Ons verkiezingsprogramma wordt de komende maanden doorgerekend. Maar ik weet nu al: als we na deze coronaklap verder gaan op de oude voet, dan wordt het …
De Dagelijkse Standaard
Het bericht Dit is hoe de NOS Artikel 1 van de Grondwet schendt verscheen eerst op Omroep Ongehoord Nederland.
Omroep Ongehoord Nederland
Paul Bakkers, Sittard
In mijn ogen is er in Nederland helemaal geen democratie en dat is ook de reden dat ik al vijftien jaar niet meer stem. Ik hoor dan de kritiek dat als je niet stemt je ook niet moet klagen, maar is dat wel terecht ? Door niet te stemmen, geef ik uiting aan mijn gebrek aan vertrouwen in het zogenaamde democratische proces. Ik stem niet in met duistere verdragen en vaak ineffectieve of schadelijke wetgeving, zonder enige ruggespraak met de bevolking.… Verder lezen >>
Het bericht Weg met de democratische leugen verscheen eerst op Omroep Ongehoord Nederland.
Omroep Ongehoord Nederland
Fred van Leer zit een beetje in zak en as. Er gaat namelijk een seksfilm rond van hem. Dat is, natuurlijk, alles behalve plezant. Je gaat publiekelijk toch best af. Daar word je niet blij van. Om te voorkomen dat andere BN’ers hetzelfde gaan meemaken als Fred van Leer heeft zanger Nick Schilder wat advies: …
De Dagelijkse Standaard
KLM moet bezuinigen – en flink ook. Na lange onderhandelingen met de vakbonden is een akkoord bereikt. Toch wil Hoekstra dat de onderneming nog meer bezuinigt, en zo niet, dan kan het bedrijf afscheid nemen van de miljardensteun van de staat. Minister van Financiën Wopke Hoekstra (CDA) gaat er met gestrekt been in. Werknemers van …
De Dagelijkse Standaard
Eerder deze week publiceerden wij een bezorgd artikel over de neergang van ‘bruine café’s.’ Zij worden vervangen door grote ketens. Volgens redacteur Michael van der Galiën is dat geen toeval, maar deel van een groter plan: het MKB wordt bewust kapotgemaakt, is zijn stelling, ten faveure van grote bedrijven. In maart van dit jaar schreef …
De Dagelijkse Standaard
Er was een tijd dat Tayyip Erdogan de populairste Turkse politicus ooit was, in West-Europa. Hij wilde Turkije democratisch en Europees maken, zei hij na zijn eerste verkiezingsoverwinning in 2002 – met ‘Europese waarden’ en al. Zijn partij was zoiets als christendemocratisch, zei hij. Maar ook de liberalen in West-Europa vochten om zijn lidmaatschap. Niemand wilde zien dat hij een wolf in schaapskleren was.
Het optreden van Erdogan als gast bij de Europese top in Brussel van december 2014 had een teken aan de wand moeten zijn. Daar werd afgesproken dat een jaar later de toetredingsonderhandelingen van Turkije met de Europese Unie zouden beginnen. Maar zelfs die ervaring was meteen al teleurstellend.
Een Luxemburgse minister noemde het een ‘tapijthandel’, zoals Erdogan al dreigend en intimiderend tekeer was gegaan in Brussel. Toen Erdogan terugkeerde in Ankara liet hij zich op de luchthaven toejuichen door partijgenoten. Niet omdat hij de toegang tot ‘Europa’ had binnengehaald, maar omdat hij die Europeanen een toontje lager had laten zingen.
Het teken aan de wand was er al veel eerder. Erdogan is een leerling van Necmettin Erbakan, de oprichter van Milli Görüs, de Turkse vleugel van de van origine Egyptische Moslimbroederschap, één van de twee dominante orthodoxe stromingen van de soennitische islam (en antisemitisch bovendien). Erbakan en Erdogan mengden radicaal nationalisme door hun radicale islam en hunkerden naar de terugkeer van het grote Ottomaanse Rijk, waarin Turkije de geestelijke en politieke leiding heeft over een wereldrijk. Een eeuw geleden ging de vorige versie van dat Rijk ten onder.
Tayyip Erdogan is met verve bezig de doelen van Erbakan – inmiddels overleden – tot uitvoering te brengen. Die doelen van Erbakan bestonden niet alleen uit het herstel van het Ottomaanse Rijk, maar ook uit het afmaken van waar de sultans in voorgaande eeuwen niet in waren geslaagd: Europa islamitisch maken. ‘De Europeanen zijn ziek. Wij hebben het medicijn om hen beter te maken (…) Geheel Europa wordt islamitisch. Wij zullen Rome veroveren.’ Aldus Erbakan in 1989 tegen zijn aanhang, op bezoek in Arnhem.
Erbakan slaagde er in de jaren negentig zowaar in om premier van Turkije te worden, maar werd al na korte tijd onder druk van het leger afgezet. Zijn volgeling Tayyip Erdogan werd afgezet als burgemeester van Istanboel en verdween enkele maanden in de gevangenis. In die dagen leerde hij zich gematigd voor te doen om de macht te kunnen grijpen.
In 2002 won Erdogan de verkiezingen en in 2004 kreeg hij zijn toetredingsonderhandelingen met de Europese Unie. Die kwamen vooral van pas omdat de EU eiste dat het Turkse leger de politieke voorrechten opgaf. Dat was precies wat Erdogan ook wilde. Zo geschiedde. Maar is Tayyip Erdogan daarmee ook een Europeaan geworden?
Wie een beetje luisterde naar Erdogans teksten aan de vooravond van zijn cruciale besprekingen in Brussel in december 2004 had het kunnen weten. Niet tegemoetkomen aan Turkse wensen, zo stelde Erdogan toen al, zou niet alleen beledigend zijn voor Turkije en de rest van de islamitische wereld. De beledigde moslims in Europa zouden dat ook laten blijken door niet te integreren in hun nieuwe landen. Of erger. ‘De houding van mijn mensen jegens het westen zal veranderen, net als in de rest van de moslimwereld’.
Daar bleef het niet bij. Erdogan zei tegen de Europese leiders dat zij ‘een hoge prijs’ zouden betalen in de vorm van ‘voortgaand en toenemend geweld van islamitische extremisten als de Europese Unie Turkije afwijst en bevestigt een christelijke club te zijn.’
Erdogan bleef nadien smalend spreken over ‘een christelijke club’ als hij het over de EU had. En toen Frankrijk in 2005 avond aan avond geteisterd werd door rellen en autobranden legde Erdogan een verband met het pas ingevoerde hoofddoekenverbod op Franse scholen. Hij noemde het dragen van een hoofddoek een ‘mensenrecht’.
Toen de Franse president Emmanuel Macron in oktober 2020 in reactie op de onthoofding van een leraar door een Tsjetsjeense terrorist maatregelen tegen islamitische organisaties en imams aankondigde verklaarde Erdogan hem voor gek. Macron moest zich laten nakijken, aldus de Turkse president. Waarop Frankrijk de ambassadeur terugtrok uit Ankara. Waarop Erdogan opriep Franse producten te boycotten.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Premier Mark Rutte meldde achter de Franse president te staan. En nadat Geert Wilders een spotprent van Erdogan had gepubliceerd met de toevoeging ‘terrorist’ en Erdogan Wilders voor ‘fascist’ had uitgemaakt en ook nog eens – in Ankara – een strafklacht tegen Wilders indiende liet Rutte in een verklaring – waarbij zich rechtstreeks tot de Turkse president richtte – weten het optreden van Erdogan ‘onacceptabel’ te vinden.
Dat Erdogan Macron provoceert is helder, dat Wilders Erdogan provoceert eveneens. Het heeft er alle schijn van dat Erdogan die provocatie ook weer dankbaar aangrijpt. Macron richt zich met zijn tegen islamitische organisaties gerichte maatregelen niet tegen Erdogan, maar die grijpt de gelegenheid wel aan voor uitdagende, profilerende uitlatingen die hem niet alleen binnenlands van pas komen, maar ook passen in zijn ambitie van internationaal politiek en geestelijk leider.
Zo is Tayyip Erdogan in West-Europa van een onder naïeve politici geïdealiseerde Turkse leider een serie-vijand geworden, soms zelfs een vijand they love to hate, omdat hun kiezers de Turkse president haten. Zelfs de doorgaans zeer terughoudende Duitse bondskanselier Angela Merkel liet zich aan de vooravond van de Bondsdagverkiezingen van 2017 verleiden om in te gaan op de aanhoudende provocaties van Erdogan die ook in Duitsland campagne wilde voeren voor het referendum dat hem zo’n beetje de absolute macht – die van de sultan – zou moeten geven.
Dat ruzie met Erdogan je als West-Europees politicus van pas kan komen wordt ook Macron aangewreven. Feit is, dat Macron al enkele maanden – en dus al voor de onthoofding van Samuel Paty en zeker voor de daaropvolgende moordaanslag in Nice – zijn bekomst had van de multiculturele samenleving als die parallelle, anti-Franse samenlevingen produceert. Kleis Jager schreef daar als eerder over.
Dat de weinig populaire president Macron zo ook de concurrentie van het Front National wind uit de zeilen neemt spreekt voor zich. En met Erdogan had Macron toch al weinig warme banden. De twee presidenten stond ook al pal tegenover elkaar in de Libische burgeroorlog en in het openlijke conflict tussen Griekenland en Turkije over het Middellandse Zee-gas.
En wat te denken van Erdogan en de Nederlandse politici? Premier Jan Peter Balkenende was in 2002 nog tegen de Turkse toetreding tot de Europese Unie, maar draaide 180 graden toen hij zich in 2004 als EU-voorzitter de opdracht gaf om een toetredingsdeal met Turkije rond te maken.
In 2008 stuurde Balkenende CDA-fractievoorzitter Pieter van Geel naar Ankara om de betrekkingen glad te strijken aan de vooravond van de publicatie van Geert Wilders film ‘Fitna’. Erdogan kon er niet over uit, en praatte twintig minuten geërgerd waarom zoiets niet verboden kon worden – iets dat Balkenende overigens inderdaad heeft overwogen.
In het tijdperk-Rutte waren er ook voortdurend controverses tussen Nederland en de Turkse president. In 2013 ging Erdogan zelfs naar het Europese Hof om Nederland aan te klagen omdat het Turks-Nederlandse jongetje was ondergebracht bij een lesbisch stel dat als pleegouders optrad. Een bezoek van Erdogan aan Nederland werd er volledig door overschaduwd.
Vicepremier Lodewijk Asscher (PvdA) noemde de Turkse bemoeienis ‘volstrekt ongepast’, maar Erdogan zag en ziet kinderen als Yunus – gegeven hun Turkse staatsburgerschap niet geheel zonder reden – als kinderen die volgens Turkse inzichten moeten worden opgevoed.
In 2014 maakte minister Asscher bekend Turkse moskeeclubs als Milli Görüs (ruim 30 moskeeën in Nederland) en het netwerk van Turkse staatsmoskeeën Diyanet (een kleine 150 moskeeën in Nederland) te zullen ‘monitoren’ omdat die hun aanhang afhielden van integratie. Het leidde tot het turbulente vertrek van twee Turkse PvdA-Kamerleden uit de PvdA-fractie – tevens de geboorte van de partij DENK – en tot ruzie tussen Den Haag en Ankara.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Maar in 2017 was de ruzie pas echt ongekend: Erdogan stuurde zijn ministers door Europa om de aanhang op te porren om te komen stemmen bij het referendum dat hem presidentiële almacht moest geven. Duitsland liet het mokkend toe, Frankrijk ook.
Maar in Den Haag bleek het tweede kabinet-Rutte aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen van 15 maart 2017 opmerkelijk daadkrachtig bij het buitenhouden van de Turkse minister van Buitenlandse Zaken en diens collega van familiezaken, die hier op campagne wilden komen. De eerste kreeg geen landingsvergunning, de tweede werd urenlang in een auto staande gehouden in Rotterdam en uiteindelijk het land uitgeleid.
De volgende dag stond er een knokploeg van 1300 jonge Erdogan-aanhangers bij de Nederlandse ambassade in Ankara, met struif tegen de muren en kapotte ramen tot gevolg. De Turks-Nederlandse betrekkingen waren op een dieptepunt, de toenmalige Nederlandse ambassadeur heeft Ankara niet meer in functie teruggezien. En Erdogan noemde Nederland ‘fascistisch’ – al is daar in het geval van Erdogan niet veel voor nodig. Duitsland noemt hij bij gelegenheid ook zo.
Maar ook in die dagen ging het verhaal al rond dat het zowel Erdogan als Rutte goed uitkwam dat ze onderling trammelant hadden. Een verslaggever van NRC Handelsblad hoorde naar eigen zeggen dagen tevoren al in Den Haag hoe de escalatie zou kunnen verlopen: ‘Het vreemde was: midden vorige week kreeg ik in Den Haag al gedetailleerd uitgelegd hoe het weekeinde zou verlopen: eerst de minister van Buitenlandse Zaken die het land niet inkwam, daarna de komst van een Turkse minister per auto – het hele scenario was bekend.’ En uit alles blijkt dat de premier de operatie eigenhandig heeft geleid.
Per saldo kreeg Rutte er door het incident met Turkije 5 zetels bij volgens Maurice de Hond: de meeste van de PVV, de rest van het CDA. Met de kennis van nu: RutteDrie had zonder die zetels geen meerderheid in de Tweede Kamer gehad.
Rutte zei later dat hij het er niet om had gedaan. Maar hij leek het ook zeker niet te hebben gemeden. En dat Rutte scherp aan de wind kon zeilen als het om Nederlandse Erdogan-aanhangers ging was al bekend. Die had hij een half jaar eerder namelijk ‘pleur op’ toegevoegd.
In ieder geval was de Nederlandse regering in maart 2015 opvallend principieel in het afwijzen van een Turkse campagne in Nederland – overigens zonder de Turkse minister die het land uit werd geleid ook formeel als ongewenst te betitelen.
De controverse met een buitenlandse leider als Tayyip Erdogan kan dus als principieel worden gepresenteerd, maar ook opportunistische kanten hebben. Dat wordt nog iets helderder, als blijkt dat de aan Erdogan gelieerde organisaties die Asscher vanaf 2014 wilde gaan ‘monitoren’ ook gewoon met steun van de Nederlandse overheid kunnen functioneren.
Neem nou twee grote Amsterdamse moskeeën, ‘De Verbinding’ in Amsterdam-Oost en de ‘Westermoskee’ in Amsterdam-West. ‘De Verbinding’ is een dubbelmoskee: de ene helft van het gebouw is Marokkaans en de andere helft Turks. Het gebouw kwam er ruim tien jaar gelden op initiatief van het stadsdeel (meestal PvdA, soms GroenLinks), zij het onder het mom dat het iets sociaals en multicultureels zou worden. De gemeente stopte er 2,5 miljoen in, Brussel ook een kleine 1,5 miljoen – dat onder het mom van hulp richting arbeidsmarkt.
Stiekem subsidieerde de gemeente zelfs de huur van de moskeeën voor De Verbinding en om er maar van af te zijn kregen de twee moskeeën het pand uiteindelijk voor de helft van de stichtingskosten cadeau. En de Turkse moskee, die blijkt dus van Diyanet, dus het Turkse ministerie van Godsdienstzaken – ook bekend als De Lange Arm van Erdogan. Kort samengevat: Amsterdam en Brussel subsidiëren de door Erdogan zo begeerde segregatie waar de Nederlandse regering zo tegen gekant zegt te zijn.
De Westermoskee had er helemaal niet zullen komen, maar werd het opzichtigste Ottomaanse bouwwerk van West-Europa. Eerst zat Milli Görüs (onder regie van Erdogans leermeester Erbakan) er achter. Onder burgemeester Job Cohen staakte de gemeente de bezwaren tegen de moskee-met-minaretten, die een hele wijk zou domineren.
Sterker nog: met medeweten van Cohen kreeg Milli Görüs twee miljoen euro cadeau voor de bouw van de Westermoskee en zelfs onder Cohens partijgenoten wordt geschat dat de overheid er uiteindelijk 6 à 7 miljoen euro in heeft gestoken.
De Amsterdamse PvdA-leider van die dagen – Lodewijk Asscher – vond het later ‘geen goed idee’, dat de samenleving deze Turkse moskee had betaald. Maar het leed was al weer geschied. En, om een lang verhaal kort te maken: de Westermoskee is uiteindelijk niet van Milli Görüs, maar van Diyanet en dus van de Turkse staat. Hoe dan ook: Tayyip Erdogan heerst – en niet alleen in Turkije. Precies zoals steeds de bedoeling was.
Het bericht Erdogan is de favoriete vijand van onze politici (en dat is wederzijds) verscheen eerst op Wynia's Week.
In oktober 2020 verscheen in de Nederlandse media een groot aantal nieuwsberichten, artikelen en rapportages over het gevaar van complottheorieën. Afgaande op deze berichten zou, naast de fysieke dreiging door corona, nu ook de geestelijke volksgezondheid acuut gevaar lopen. Er tekent zich een ware morele paniek af. En achter een morele paniek zit meestal een politieke agenda.
Nadat op 20 augustus op het Binnenhof een groepje coronademonstranten dreigementen uitten richting CDA-kamerlid Pieter Omtzigt besteedden de Nederlandse media veel aandacht aan complotdenkers. Half oktober ontstond opwinding en verontwaardiging over het verschijnen van een nieuw papieren tijdschrift genaamd Gezond Verstand, een initiatief van ex-NRC journalist en voormalig UvA-hoogleraar Karel van Wolferen. ‘Allemaal complottheorieën over het coronavirus, klimaatverandering en 9/11’ klonk het unisono. De eerste editie is door de makers gratis online beschikbaar gesteld, waardoor iedereen zelf kan oordelen over de inhoud.
Tweede Kamerlid voor GroenLinks Paul Smeulders tweette op 14 oktober 2020, nadat hij Gezond Verstand ongevraagd in de brievenbus had gekregen: ‘Stemmingmakerij. Terwijl we nu juist solidariteit nodig hebben’. Virologe Marion Koopmans, lid van het Outbreak Management Team, noemde tijdschrift verontwaardigd ‘brievenbus-vervuiling’ en sprak op 14 oktober 2020 het ministerie van VWS aan met de vraag ‘moet daar niet iets mee?’
De NOS kwam op 18 oktober met een uitgebreid artikel: ‘Kritiek op coronabeleid wordt steeds vaker huis-aan-huis verspreid’. Hierin staat naast Gezond Verstand ook het huis-aan-huis verspreide De Andere Krant genoemd als medium dat complottheorieën verspreidt ‘De Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding waarschuwde in zijn laatste dreigingsanalyse voor het verspreiden van complottheorieën’ aldus de NOS.
De NOS stelde ook de vraag: ‘zijn De Andere Krant en Gezond Verstand pro-Russisch?’. Om zelf de vraag te beantwoorden: ‘Volgens Ben de Jong, onderzoeker aan de Universiteit Leiden en kenner van de Russische inlichtingendiensten, is het een aloude strategie van Moskou om lokale media in het buitenland te gebruiken voor propagandadoeleinden’. De geraadpleegde expert stelde ook nog: ‘Als de Russen meebetalen, zal dat moeilijk te traceren zijn. Dat gaat bijna altijd via via’. Dat komt neer op: we weten het niet, we hebben geen bewijs, maar we roepen het desondanks toch maar.
Voor verhalen over Russische connecties baseren Nederlandse media zich vaak op artikelen van Wilmer Heck van de NRC. Heck schreef op 23 oktober 2020 een artikel met de subtitel: ‘Terwijl Facebook en YouTube desinformatie verwijderen, gaan boekhandels AKO en Bruna juist tot verkoop over van een blad dat complottheorieën verspreidt’. Op 28 oktober stelt Heck: ‘De Andere Krant heeft invloed op het debat in Nederland. De inhoud kan soms worden herleid naar Rusland.’
Ook in dit artikel speculeert de eerdere genoemde Ben de Jong er lustig op los. ‘Het lijkt er sterk op dat deze krant onderdeel is van een Russische beïnvloedingsoperatie, maar dat bewijzen is vaak lastig. Je kunt je natuurlijk wel afvragen: Waar halen ze het geld vandaan voor die grote oplagen?’ Het artikel meldt bovendien dat ‘Bekende Nederlanders als rapper Lange Frans en topmodel Doutzen Kroes werden beïnvloed door de krant’.
Komiek Arjan Lubach populariseerde met een uitzending van Lubach op Zondag op 18 oktober de mediastorm over complottheorieën voor een publiek van 1,7 miljoen kijkers. Lubach legde de focus op theorieën over pedofielennetwerken in hogere kringen die onder de noemer Qanon rondzingen op sociale media en nam verder vooral rapper Lange Frans op de korrel – die op zijn eigen YouTube kanaal tweegesprekken houdt over zaken als 9/11, pedofielennetwerken en Coronamaatregelen.
De verontwaardiging over complottheorieën beperkte zich niet tot de media die de betere kringen bedienen. Televisieprogramma Hart van Nederland van televisiezender SBS6 publiceerde op 26 oktober 2020 het resultaat van een peiling onder eigen panelleden. Zes op de 10 Nederlanders zou tijdschriften met complottheorieën uit de winkels willen hebben. ‘Hoort zoiets wel in de schappen te liggen bij Bruna, AKO en Primera?’ vraagt het programma zich hardop af.
Voor politici een schot voor open doel. Kamerlid Lisa Westerveld van GroenLinks reageerde. ‘Er zit een verschil tussen kranten die aan waarheidsvinding doen en een blad dat informatie verspreidt, waarvan een groot deel van de wetenschappers aangeeft dat dat schadelijk is’. Westerveld vond ook ‘dat boekenwinkels hun verantwoordelijkheid moeten nemen en ‘goed na moeten denken over wat ze verkopen en op welke plek dat ligt’. Westerveld zei er niet bij welke basis in de wet haar oproep heeft.
Eén van de politici die al jaren zijn geobsedeerd met nepnieuws en desinformatie – al dan niet afkomstig uit Rusland – is Kamerlid Kees Verhoeven van D66, die op 25 oktober een oproep deed op Twitter:
‘Na Amerikaanse techreuzen gaan nu ook Nederlandse boekhandels @Bruna_nl en AKO desinformatie verspreiden. Met hetzelfde slappe argument: ‘We gaan niet over de inhoud’. Naïef en kortzichtig. Ieder bedrijf heeft een maatschappelijke verantwoordelijkheid.’
In het Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland van oktober 2020 zet de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV) actuele dreigingen voor de veiligheid op een rij, waaronder – wederom – complottheorieën.
Veruit de grootste dreiging gaat volgens de NCTV uit van radicale islamitische groepen die internationaal opereren. De onthoofding van de Franse leraar Samuel Paty en de aanslag in Nice van 29 oktober 2020 passen in dit beeld. De Nederlandse burger zou dan mogen verwachten dat politici zich eerst over deze grote dreiging opwinden en maatregelen voorstellen.
Als kleinere dreigingen noemt de NCTV polarisatie en verharding in het maatschappelijk debat. Kleine groepen binnen activistische stromingen vormen een gevaar omdat ze tegenstanders bedreigen. De NCTV noemt onder andere Black Lives Matter Nederland en anti-lockdown protesten. De NCTV noemt als voorbeeld van ‘anti-overheidsdenken’ stichting de Blauwe Tijger, ‘een ultraconservatieve uitgeverij’ die wordt gezien als een doorgeefluik van anti-overheidspropaganda, nepnieuws en complottheorieën (..) en doneert aan een boerenactiegroep.’
Het YouTube kanaal van De Blauwe Tijger bevat video’s met curieuze titelswtzlprt als ‘Sietske (Bergsma) neemt je mee naar de martelkamers van Rutte’. Maar wat is de definitie van ‘anti-overheidsdenken’ en waarom is dat een bedreiging? Is bijvoorbeeld het gedachtengoed van antiracismebeweging Black Lives Matter – waar onder andere burgemeester van Amsterdam Femke Halsema zich mee vereenzelvigt – ook anti-overheidsdenken?
De NCTV noemt ook de rol van de sociale media: ‘Mensen die de overheid, wetenschap en traditionele media al langer wantrouwen, kunnen hun denkbeelden bevestigd zien in complottheorieën en desinformatie. Sociale media spelen daarbij een faciliterende en mobiliserende rol en fungeren als een soort blaasbalg’.
Politici, journalisten en instanties kennen inmiddels bijna magische krachten toe aan sociale media, die via ‘het algoritme’ willoze gebruikers in hun fabeltjesfuik en hun ‘rabbit hole’ zouden trekken. Erg snel trekt men de conclusie dat het algoritme van YouTube binnen drie muisklikken van gebruikers overtuigde complotdenkers kan maken. CDA en D66 willen daarom dat minister Ollongren van Binnenlandse Zaken onderzoek laat doen naar de algoritmen van tech-bedrijven en filosoferen over een ‘algoritme-waakhond’.
D66 doet in een splinternieuw ‘aanvalsplan voor desinformatie’ een oproep tot een zorgplicht voor social media bedrijven om desinformatie, discriminatie en polarisatie tegen te gaan. ‘Polarisatie’ is blijkbaar ook een grote dreiging. Zou D66 vergeten zijn dat de PvdA in de jaren zeventig een polarisatiestrategie hanteerde, waarvan PvdA coryfee en anti-discriminatie kampioen Ed van Tijn de architect was?
Argwaan is hier op zijn plaats. Als het waar is dat burgers zo makkelijk te beïnvloeden zijn door algoritmen, dan zou het stomste wat je kunt doen zijn om politici (of ongekozen functionarissen) controle te geven over die algoritmen. De beïnvloedbaarheid van mensen is het beste argument tegen bemoeienis van overheden met politieke uitingen op YouTube, Facebook, Reddit, Twitter en Instagram.
Zoals de conservatieve Britse journalist Peter Hitchens schreef over persvrijheid: regulering (van de pers) is bedreigender voor een vrije samenleving dan openlijke censuur, omdat de regering altijd kan beweren op afstand ervan te staan. Opbreken van het monopolie van de grote tech-bedrijven is een veel logischer oplossing. Net als wetgeving tegen misbruik van privacygevoelige gegevens voor commerciële doeleinden, zoals bijvoorbeeld Amerikaanse mensenrechtenorganisaties voorstellen.
De prestigieuze Adviesraad voor Internationale Vraagstukken bracht op 24 juni 2020 een rapport uit over desinformatie en schadelijke online content. Het rapport beschrijft een oplopende schaal van schadelijke content, lopend van vakantiefoto’s tot kwetsende opmerkingen tot nepnieuws tot kinderpornografie. De schadelijkheid van kwetsende uitingen is volgens de AIV ook nog eens cultureel bepaald, want ‘wat voor de een milde belediging is, kan door de ander worden gezien als een feitelijke oproep tot haat of geweldpleging’.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Het AIV-rapport zet daarmee de deur wijd open voor moslimfundamentalisten die na het onthoofden van leraar Samuel Paty opriepen tot het verbieden van cartoons van Charlie Hebdo, zoals de presidenten Al-Sisi van Egypte, Erdogan van Turkije en Khan van Pakistan deden. Het rapport komt tot de conclusie dat kwetsende opmerkingen en nepnieuws een groot probleem zijn en het voortbestaan van de democratie bedreigen. Het rapport plaats feitelijk alleen vakantiefoto’s nog in de categorie ‘geen inbreuk op de maatschappelijke waarden’.
Tineke Cleiren, voorzitter van de commissie die het AIV-rapport schreef en hoogleraar straf- en strafprocesrecht is aan de Universiteit Leiden, zei in een rammelend betoog bij radioprogramma Met het Oog op Morgen dat de tijd van het vrije internet over moest zijn. ‘Overheden kunnen niet zomaar ingrijpen’ sprak ze lichtelijk teleurgesteld. ‘Mensen verspreiden zelf boodschappen’ en ‘als je als overheid niet kan ingrijpen is dat lastig’. Inderdaad. Dat vinden Erdogan, Al-Sisi en Khan ook een groot probleem, als ze niet kunnen ingrijpen.
‘Bij gebruik van het strafrecht heb je tenminste rechtsmacht’, sprak Cleiren. Ze stelt dat Facebook niet in staat is discriminatie goed te beoordelen en het zelfs voor de rechters van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens koorddansen is. Om vervolgens te zeggen dat de overheid op het vrije internet ‘moet ingrijpen en er wat aan moet doen’. Zou het bij de onderzoekscommissie bekend zijn dat politici en overheden, ook zij die democratisch zijn gekozen, dagdromen van de kans om onwelgevallige uitlatingen te verbieden?
Het verhaal van Cleiren veronderstelt louter goede intenties bij regeringen. Hetgeen enig gebrek aan historische kennis in de commissie doet vermoeden. Erich Mielke, de baas van de Oost-Duitse geheime dienst, de Stasi, zag bij zichzelf ook louter goede intenties. ‘Ich liebe doch alle Menschen’, zei hij na zijn aftreden. Overigens hadden Mielke en de Stasi nog niet een fractie van de technologische middelen tot hun beschikking die overheden nu hebben om uitingen en meningen te traceren en surveilleren – wat een sterk argument is voor terughoudendheid bij overheidsinmenging.
De strijders tegen complottheorieën zullen – om ze te kunnen bestrijden – zelf met een definitie van het begrip complottheorie moeten komen. En dat valt nog niet mee. Olaf Tempelman schrijft in de Volkskrant dat complotten historisch gezien bestaan. De moord op Julius Caesar, Watergate onder de Amerikaanse president Richard Nixon en het Iran-Contra schandaal onder Ronald Reagan zijn goed gedocumenteerde voorbeelden van uitgelekte complotten.
Zou het onderzoeken van complottheorieën niet meer zijn toegestaan dan wordt politieke verslaggeving behoorlijk ingeperkt. Zo is de stelling dat Donald Trump een agent is van de Russische president Vladimir Poetin (of met hem samenspant) vooralsnog een onbewezen theorie, al verspreidt bijvoorbeeld historicus Arend-Jan Boekestijn deze theorie graag in de media. Komen complottheorieën in het kader van Russiagate dan ook in het vizier van Kees Verhoeven en wellicht diens partijgenote, minister Kajsa Ollongren?
Men verliest te snel uit het oog dat het bekritiseren van regeringsbeleid – coronabeleid of welk ander beleid dan ook – een grondrecht is. Net als tegen de Corona-spoedwet zijn. Ook 24 senatoren stemden overigens tegen die spoedwet. En dat ook het verspreiden van complottheorieën (gefundeerd of niet) volgens de wet is toegestaan.
Wat willen de heftig verontwaardigde politici, journalisten en virologen eigenlijk? Moet verspreiding van Gezond Verstand en De Andere Krant beperkt of verboden worden? Moeten Bruna, AKO en Primera een boycot aan hun broek krijgen? Het populaire argument ‘het is corona-crisis en het is heel gevaarlijk als mensen nu de overheid tegenspreken’ komt uit het handboek van de Chinese overheid. Karel van het Reve schreef in 1969 in ‘Het Geloof der Kameraden’: ‘het gevoel dat hij mag denken en zeggen wat hij wil is menig burger van een democratisch land onverdraaglijk (…) en het zit hem niet lekker dat andere mensen iets anders denken dat hij en dat ongestoord kunnen doen’.
Complottheorieën zijn eenvoudig te ridiculiseren en de drempel om ‘dorpsgekken’ het zwijgen op te leggen is laag. Tegelijk is juist dat vaak stap één in het optuigen van censuur. Op 21 oktober 2020 besloot YouTube het kanaal van Lange Frans te verwijderen, wegens schending van de – recent aangescherpte – gebruikersvoorwaarden waarin het verspreiden van complottheorieën niet is toegelaten. Het zal wellicht naar de zin zijn van de NCTV, de AIV en de eerder genoemde politici.
Vervolgens blijft het natuurlijk niet bij de dorpsgek. Twitter en Facebook besloten om de verspreiding van een verhaal van de New York Post over louche praktijken in Oekraïne van Hunter Biden, de zoon van de Democratische presidentskandidaat Joe Biden, te bemoeilijken of zelfs tijdelijk te blokkeren. omdat er sprake zou zijn van ‘Russische desinformatie’. Vrijwel alle Amerikaanse media, uitgezonder het Trump-gezinde FoxNews, sloten zich hierbij aan en rapporteerden beperkt over het verhaal. De beslissing om dit verhaal wel of niet te onderdrukken is volledig politiek gekleurd.
Zou in zo’n klimaat nog ruimte zijn voor een klokkenluider als Paul van Buitenen, de Europese ambtenaar die financiële fraude binnen de Europese Commissie onthulde? Of zegt de Europese Commissie dan gewoon dat de klokkenluider aan complotwanen lijdt? Of aan anti-overheidsdenken? Zouden media in de toekomst interviews of beelden van een klokkenluider als Edward Snowden plaatsen, die afluisterpraktijken van Amerikaanse inlichtingendiensten onthulde?
Over Wikileaks-hoofdredacteur Julian Assange beweerde het kamp-Hillary Clinton – na de onthulling van voor haar belastende e-mails – ook direct dat hij met Poetin en Donald Trump samenzweerde. Hoe lang voordat Nederlandse politici in reactie op pijnlijke onthullingen ‘Russische desinformatie’ of ‘complottheorie’ gaan roepen? Of gaan beweren dat er sprake is van ‘schadelijke content’.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
De journalist Willem Oltmans is in Nederland decennialang als dorpsgek, complotdenker en paranoïde idioot afgeschilderd, omdat hij beweerde dat de Nederlandse staat hem tegenwerkte. Maar uiteindelijk kreeg Oltmans van de Nederlandse rechter 8 miljoen schadevergoeding omdat de Nederlandse staat hem decennialang onwettig had tegengewerkt in de uitoefening van zijn beroep van journalist. Oltmans was typisch zo iemand die weigerde zich aan de grenzen van het toegestane debat te houden. In 2020 zouden media en politiek een nieuwe Oltmans vermoedelijk zonder enig pardon op één hoop schuiven met Lange Frans en hem overal weren.
Wie het hoofd koel houdt ziet dat de verontwaardiging over tijdschriften van complotdenkers nogal onoprecht aandoet. De verwijzingen naar Russische invloeden zijn een rode vlag: alsof de publicatie van complottheorieën door buitenlandse machten met een duistere agenda georkestreerd zou zijn. Die suggestie is overigens op zichzelf al een complottheorie. In artikelen en reportages geraadpleegde experts halen graag aan dat complotdenkers meestal laagopgeleid zijn en relatief vaak PVV, SP of FvD stemmen.
Het is voor regeringspartijen een geschenk uit de hemel als de politieke antenne van oppositiepartijen slecht afgesteld is. Thierry Baudet en Wybren van Haga van Forum voor Democratie kropen de afgelopen maanden dicht tegen Lange Frans aan. Ook schaarde Baudet in een Kamerdebat Pieter Omtzigt onder de ‘controlled opposition’. De kiezer kan het gezien de peilingen niet waarderen. De regeringspartijen kunnen het FvD – na grote winst bij de Statenverkiezingen van 2019 voor de provinciale staten nog de grote uitdager van met name de VVD – nu makkelijk wegzetten als complot-wappies en als een potentieel veiligheidsrisico.
Pieter Omtzigt zei dat interviews in kranten met het groepje mensen dat hem bedreigde een zelfversterkend effect hebben op de zichtbaarheid van deze mensen. De hoeveelheid media-aandacht voor complotdenkers geeft het publiek inderdaad de indruk dat er een Groot Gevaar lonkt. En een Groot Gevaar is precies wat politici als Kees Verhoeven nodig hebben om bemoeienis met de media – geen rebelse tijdschriften meer bij de AKO, geen ongewenste meningen meer op YouTube – te rechtvaardigen. De Qanon-beweging en Lange Frans kwamen daarbij als geroepen.
Morele paniek leidde in het verleden al vaker tot verbodsbepalingen, onder voorwendsels als ‘slechte invloed op de jeugd, gevaar voor de volksgezondheid, (nationale) veiligheid of het voorkomen van onrust’. Denk aan de drooglegging in de VS in het interbellum, het verbieden van muziek en drank in streng islamitische landen en de totale controle op het nieuws in de Sovjet-Unie.
In het corona-tijdperk streeft een aantal Nederlandse politici naar een politiek klimaat zonder ongewenst nieuws, zonder klokkenluiders, zonder anti-overheidsdenken en zonder hoorbare oppositie. Met gebruikmaking van gelegenheidsargumenten als ‘veiligheid’ en ‘polarisatie’.
NPO Radio 1 zond een programma uit over spanning in gezinnen over ouders die geloven in complottheorieën. Ook verschijnen reportages en artikelen met instructies over hoe te praten met complotdenkers. Steeds met de suggestie van een groot gevaar voor de geestelijke volksgezondheid. Wat is de volgende stap? Krijgen kinderen en partners van complotdenkers straks het advies de psychiater in te schakelen, of contact op te nemen met de ‘algoritme-waakhond’? Komen mensen die het tijdschrift Gezond Verstand aanschaffen op een lijst die – wie weet – input is voor toekomstige dreigingsanalyses van de NCTV?
Of wij als kiezers blij moeten zijn met een klimaat waarin media, politiek en veiligheidsdiensten complottheorieën bestempelen als een veiligheidsrisico is sterk de vraag. Er is wel veel verontwaardiging over een nieuw tijdschrift met niet-gangbare meningen, maar amper alertheid voor het overdragen van macht over de gedrukte én online media aan overheden. Burgerrechten zijn bevochten op de macht. Ze dienen om willekeur van machthebbers aan banden te leggen. Vrijheid van meningsuiting en persvrijheid moeten niet conditioneel zijn of ondergeschikt zijn aan de heersende consensus.
Het bericht Hoezo plots die paniek over ‘complottheorieën’? verscheen eerst op Wynia's Week.
Het kabinet heeft zichzelf flink op de borst geklopt vanwege de succesvolle bestrijding van de eerste Corona-golf. Die eindigde echter niet vanwege beleid, maar de vanwege de naderende zomer oplopende temperaturen, Op 7 juli waren er nog slechts 0,2 positieve testen per 100.000 inwoners per dag. Nu de winter nadert zijn oplopende temperaturen voorlopig niet te verwachten. Het is dus ook niet waarschijnlijk dat het virus weer net zo gewillig verdwijnt als toen.
Zonder vaccin ziet het ernaar uit dat de tweede golf heftiger zal zijn dan de eerste. Als we Donald Trump, en ook CEO van University London Hospitals Marcel Levi mogen geloven, is een vaccin voor het einde van dit jaar te verwachten. In dat geval loopt ook de tweede golf met een sisser af. Dat neemt niet weg dat het kabinet van de zomer de organisatie van het bron- en contactonderzoek op orde had moeten krijgen.
Inmiddels zijn er alweer veel te veel positief geteste gevallen om alles te kunnen natrekken. Op 27 oktober waren dat er geen 0,2 maar 59,2 per 100.000 inwoners per dag. Dat is dus bijna 300 keer zoveel werk als in de zomer. Als men dan in juli al niet in staat was het werk uit te voeren, hoe zou men dat dan u wel kunnen? Sinds maart heeft het beleid van het kabinet een naam: maximaal controleren. Dat station lijkt nu definitief gepasseerd. Het beleid is nu: dweilen met de kraan open in afwachting van een vaccin.
Overigens is het effectiever om je te richten op brononderzoek, dan op contactonderzoek. Dat komt omdat grosso modo 20 procent van de besmettelijken verantwoordelijk is voor 80 procent van de besmettingen.
Laat ik dit gegeven in een getallenvoorbeeld uitwerken. Als we even voor het gemak uitgaan van een reproductiefactor van 1, dan betekent dit dat iedere superverspreider 4 besmettingen veroorzaakt, terwijl de overige geïnfecteerden gemiddeld slecht 0,25 besmettingen veroorzaken. Dat houdt in dat een superverspreider dus 16 keer zoveel mensen infecteert dan een niet-superverspreider. Spoor je een contact op, dan voorkom je daar gemiddeld één besmetting in de nabije toekomst mee. De reproductiefactor is immers één.
Spoor je daarentegen een bron op, dan is de kans 80 procent dat het een superverspreider, en 20 procent dat het een niet-superverspreider aantreft. Met het opsporen van een bron voorkom je dus 0,8 x 4 + 0,2 x 0,25 = 3,25 besmettingen. Dat betekent dat het opsporen van een bron 3,25 keer zo productief is, als het opsporen van een contact.
In werkelijkheid is niet elke superverspreider hetzelfde. Maar het is wel zo dat hoe meer besmettingen een superverspreider veroorzaakt, hoe gemakkelijk het is deze op te sporen. De methode werkt dus ook in een imperfecte wereld. In Japan blijkt deze methode ook te werken. Het bedrijfsleven zou overigens wel oren hebben naar een productiviteitsstijging van 325 procent.
Dus als het erom gaat een beperkte capaciteit vooral nuttig in te zetten, kan de GGD zich beter richten op de opsporing van bronnen, dan contacten. Maar dan moet ze wel snel kunnen werken, want anders is de superverspreider niet meer besmettelijk en vist ze achter het net.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
En laat snelheid nu net het probleem zijn met de manier waarop de GGD het hele test-en-trek-na-beleid heeft georganiseerd. Zelfs de inzet van sneltesten laat op zich wachten vanwege bezettingsproblemen. Dat krijg je met een GGD die het sneltesten niet aan verpleeghuizen en thuisverpleging overlaat maar alles naar zich toe trekt, en vanuit die invalshoek niks beter weet te verzinnen dat 7 snelteststraten verdeeld over het land. Dat zal ertoe leiden dat sneltesten allesbehalve snel kan, en dat nogal wat kandidaten afzien van een sneltest.
Een aantal weken geleden nog werd door het kabinet herbevestigd dat het dragen van een mondmasker voor thuiswerkers niet de regel was, maar dat per geval moesten bekijken of het dragen van een mondmasker wel opportuun was. De algehele boodschap was: liever geen mondmasker gebruiken indien niet aantoonbaar noodzakelijk.
Probleem met een virus is echter dat pas achteraf aantoonbaar is of het noodzakelijk was. En dit terwijl het toch een kerndoestelling van het Nederlandse beleid juist is, om ouderen en kwetsbaren te beschermen. Welnu, juist ouderen en kwetsbaren komen dikwijls in aanmerking voor thuiszorg.
Pas nadat de kwestie in Nieuwsuur is aangekaart, besluit men via de smoes dat alle regio’s nu in de fase ‘ernstig’ verkeren, en dat het standaardadvies nu om wel een mondmasker te dragen. Maar als ik dan achteraf (29 oktober) kijk op de website van het RIVM of de factsheet “Wanneer is welk persoonlijk beschermingsmiddel nodig in de zorg?” is aangepast, dan zie ik dat dit niet is gebeurd.
Er staat te lezen dat voor de handelingscategorie WMO-ondersteuning (inclusief huishoudelijke hulp, begeleiding, dagbesteding en maaltijdondersteuning, in een maatschappelijke opvang en vrouwen opvang) geen mondmasker wordt geadviseerd. Er kan worden volstaan met begeleiding op afstand van 1,5 meter, wordt gezegd. Dus die geruststelling dat het in de fase ‘ernstig’ voor de thuiszorg regel wordt om mondmaskers te dragen, blijkt een wassen neus te zijn.
De liberale ideologie van Rutte dat veel wordt overgelaten aan de verantwoordelijkheid van de mensen, zo geeft hij zelf toe, heeft gefaald. Met betrekking tot de corona-epidemie is hij niet in staat gebleken de notie vrijheid en plicht aan elkaar te koppelen. Toch is dat niet zo moeilijk.
Kijk bijvoorbeeld naar verkeersregels. Die zijn ook verplicht. Ze zijn ook strafbaar. Wie ze overtreedt loopt kan een boete te krijgen. Er wordt natuurlijk best wel eens geklaagd over nut en noodzaak van bepaalde verkeersregels. Of de specifieke toepassing daarvan. Dat doe ik ook wel eens.
Maar er is geen discussie over het algehele principe of verkeersregels vrijheidsbeperkend zijn of niet. Geen enkele weggebruiker hoor ik beweren dat zijn vrijheid gehalveerd is, omdat hij alleen van de rechter en niet van de linker weghelft gebruik mag maken. Juist verkeersregels bieden mensen de nodige veiligheid, en daarmee ook de vrijheid om zich naar wens te verplaatsen gewaarborgd is. Zo is het toch ook met coronaregels.
Binnen het kader van duidelijke regels wordt bewegingsvrijheid juist mogelijk. Vrijblijvendheid ten aanzien van die regels daarentegen leidt niet alleen tot een alsmaar aanhoudende discussie, maar ook tot meer besmettingen met de kans om ziek te worden of dood te gaan. Juist dat risico werkt vrijheidsbeperkend.
Omdat het kabinet de regels niet wist te handhaven, loopt het risico op en krijgen we momenteel niet minder, maar meer regels. Nu al hebben we een gedeeltelijke lockdown, en wellicht wordt dat volgende week een algehele lockdown. Daar zat ik nu net niet op te wachten. Dat vind ík nu vrijheidsbeperkend.
Wat tot aanhoudende discussie leidt is ook het steeds veranderen van regels. Dat het nu relatief goed gaat met Zweden, is enerzijds te danken aan het feit dat Zweden deze zomer niet welkom waren in de rest van Europa, en dat er ook weinig mensen naar Zweden gingen. Nederland daarentegen heeft van de zomer de grenzen wagenwijd opengezet voor inkomend en uitgaand verkeer.
Wat de Zweden ook heeft geholpen is dat ze niet te maken hebben gehad met een beleid van constante verstrengingen en versoepelingen. Dat betekent dan toch dat de Zweden ten langen leste met een bepaalde set aan maatregelen hebben leren leven.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
In Nederland daarentegen moet je bij elke persconferentie maar weer afwachten welke regels nu weer verstrengd of versoepeld worden. Juist met al die beleidswijzigingen eist de politiek steeds weer alle aandacht op, en komen mensen maar beperkt toe aan hun eigen leven. Met dagelijks waarschuwingssignalen in de media maak je mensen horendol.
En dan is er ook het probleem met de niet-coronapatiënten die ook nu weer plaats moeten maken voor coronapatiënten. Onduidelijk blijft waarom de ene patiënt met een potentieel dodelijke ziekte plaats moet maken voor de andere patiënt met een dodelijke ziekte. Daarbij komt dat de kans om te sterven aan hartfalen of kanker in Nederland nog steeds velen malen hoger is, dan te sterven aan corona. Toch zijn er maar weinig mensen die constant in de angst leven: ‘Als mijn hart het nu maar niet begeeft’ of ‘als ik maar geen kanker krijg’.
Ik ben best voorstander van een rationeel beleid ter voorkoming van coronabesmettingen. Ook ben ik bereid om mijn gedrag zodanig aan te passen, dat ik het risico op besmetting verklein. Maar wat ik toch wel mis, is dat mensen de ernst van de epidemie in de juiste proportie zien. Daar lijkt een taboe op te zitten.
Men is er als de dood voor dat mensen bij een meer realistische inschatting van de risico’s zich niet meer aan de regels houden. Maar is die zorg wel terecht? Om terug te komen op het falende liberale beleid van Rutte: Je kunt niet enerzijds mensen aanspreken op hun volwassenheid, en ze ondertussen voortdurend angst inboezemen.
Ik wil best geloven dat covid-19 ernstiger is dan influenza. Maar, denk ik dan, het is toch ook niet zo heel veel ernstiger. Net als bij influenza zijn het ook vooral ouderen die eraan sterven, en dat zijn dan vaak ouderen wier gezondheid toch al niet meer optimaal is. Is het dan het feit dat ook mensen met lichte symptomen klachten blijven houden, wat covid-19 zo ernstig maakt? Eigenlijk is dat gegeven voor mij een belangrijke reden waarom ik beducht ben voor covid-19.
Ik heb geen zin in aanhoudende klachten. Maar waarom blijft het dan bij dat ene onderzoek? Dat onderzoek doet expliciet onderzoek naar langdurige coronazieken. Als je dan constateert dat deze langdurige coronazieken nog steeds klachten hebben, dan is dat toch niet meer dan het bevestigen van een tautologisch verband: je constateert dan toch slechts dat langdurig zieken ziek blijken te zijn.
Waarom verschijnen er dan vervolgens geen cijfers waaruit blijkt in hoeveel gevallen van de totale populatie corona-geïnfecteerden die aanhoudende klachten voorkomen? Of dient zulk een onderzoek vooral om mensen bang te maken? Komen dat soort cijfers niet aan de orde omdat ze té geruststellend zijn?
Bij AZ zijn 15 corona-besmettingen vastgesteld. Bij PSV een stuk of wat. Dan hoor je zeggen dat van een aantal spelers de testuitslag nog niet binnen is. In afwachting op de testuitslag mogen ze dan toch spelen. De verantwoordelijke minister Tamara van Ark laat expliciet weten dat dit zo allemaal conform de regels verloopt.
De UEFA stelt haar eigen regels boven de coronaregels. AZ moest vorige week toch tegen Napoli spelen, ondanks toen 13 besmettingen. Er waren nog genoeg fitte spelers over, oordeelde de UEFA. Als je dan beziet hoe er in de voetballerij met die besmettingen wordt omgesprongen, dan is dat toch moeilijk anders te interpreteren dan dat het wel meevalt met corona.
Dat het betaald voetbal gewoon door kan gaan, terwijl andere competities stilliggen, heeft er ongetwijfeld mee te maken dat het kabinet naast brood ook spelen wil bieden in deze toch al zware coronatijden. Maar het kabinet zou zich hiermee wel eens in de voet kunnen schieten, want onder het voetbalminnend publiek ontstaat zo het dat corona helemaal niet zo’n ernstige ziekte is. Kom dan maar nog eens met een lockdown aankakken.
Het bericht Kabinet: beperk je tot Coronamaatregelen die werken. En zaai geen paniek. verscheen eerst op Wynia's Week.
In de Verenigde Staten is het woord ‘liberal’ voor Republikeinen al decennia (dus ruimschoots voor Trump) een scheldwoord voor zeer links. Centrum-gerichte Democraten distantiëren zich ervan. Linkse Democraten gebruiken het etiket daarentegen steeds vaker als een geuzennaam.
Voor Europeanen – gewend als zij zijn aan een centrum-rechts liberalisme – is dit verwarrend. Is het Amerikaanse politieke spectrum zo rechts dat een doorsnee VVD’er daar ineens enorm links zou zijn? Dat is niet zozeer de verklaring. Het heeft er vooral mee te maken dat ‘liberals’ in de VS inhoudelijk een heel andere politiek voorstaan dan Europese liberalen.
In de 19e eeuw werd de term ‘liberal’ in de VS niet veel gebruikt. Men verstond er nog wel hetzelfde onder als hier. Maar in 1927 merkte de klassiek-liberale denker Ludwig von Mises op dat de ideeën van Amerikaanse ‘liberals’ ‘in every regard are the opposite of all that liberalism meant to the preceding generations’. In plaats van voor individuele vrijheid, stond ‘liberalism’ voor meer overheidsingrijpen, planning van de economie, maakbaarheid en het streven naar nivellering van sociaal-economische ongelijkheden. Enkele jaren later vond de Amerikaanse president Herbert Hoover dat het woord ‘has been polluted and raped of all its real meaning’.
Deze vorm van ‘liberalism’ was sinds de New Deal-politiek van president Franklin Delano Roosevelt in de jaren dertig lang populair. Het was echter een politiek waar Europese sociaal-democraten meer mee hadden dan liberalen. Vanaf eind jaren zestig kwam daar een culturele component bij die ‘liberalism’ nóg minder liberaal (in de oorspronkelijke zin van het woord) maakte. Dat culturele aspect is uitgemond in de hedendaagse ‘identity politics’.
‘Identity politics’ gaat veel verder dan het liberale verlangen dat alle burgers gelijk worden behandeld. Identiteitspolitiek eist namelijk speciale groepsrechten voor minderheden, wat juist indruist tegen rechtsgelijkheid en een overheid die handelt in het algemeen belang. Identiteitspolitici beoordelen mensen op groepskenmerken; echte liberalen waarderen elk individu op zich.
Opiniepeilers vragen Amerikanen geregeld naar hun ‘zelf-identificatie’. In de jaren tachtig noemde ongeveer 15% van de Amerikaanse kiezers zichzelf ‘liberal’. Inmiddels is dit gegroeid naar 26% (in een recente Gallup-peiling), onder de jongste kiezers zelfs 35%. Deze kiezers zijn tegenwoordig bijna uitsluitend onder de Democraten te vinden.
Wat moeten Amerikanen die liberaal in de Europese zin van het woord zijn? Sommigen noemen zich ‘conservative’. Maar dat is weinig verhelderend omdat daar van alles onder valt tot en met (evangelisch) religieus rechts. Klassiek-liberalen noemen zich ook wel ‘libertarian’, oftewel libertariër. Maar dit woord is naast een aanduiding voor klassiek-liberaal (in de VS) eveneens de benaming van een zelfstandige stroming, die radicaler is dan het klassiek-liberalisme.
Klassiek-liberalen achten een staat nodig, zij het voor een beperkt takenpakket. Libertariërs knagen liever ook aan de kerntaken van een klassiek-liberale staat. Zij willen bijvoorbeeld infrastructuur en defensie privatiseren. De meest vergaande variant van het libertarisme wordt anarcho-kapitalisme genoemd. Aanhangers hiervan delen met linkse anarchisten een immens wantrouwen tegen de staat, maar anders dan de linkse anarchisten juichen zij de vrije markt toe. Bovendien keuren zij een gewelddadige omverwerping van de bestaande politieke verhoudingen af.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Libertariërs bewandelen de democratische weg. In de Verenigde Staten heeft de Libertarian Party aan alle presidentsverkiezingen sinds 1972 deelgenomen. Wat weinigen in Nederland weten is dat kiezers ook in 2020 op een kandidaat van deze partij kunnen stemmen: Jo Jorgensen (een vrouw). Het beste resultaat behaalde de partij tot nog toe in 2016: 3,3% ‘nationwide’, met als presidentskandidaat Gary Johnson. De meeste bekendheid dat jaar verwierf echter een andere libertariër, door (vergeefs) mee te dingen naar de Republikeinse kandidatuur: Rand Paul.
Ook in Nederland bestaat een Libertarische Partij, maar zij vormt een onbeduidende splinter. Haar beste resultaat in Tweede Kamerverkiezingen was 0,05% (in 2012). Tegenwoordig noemt zij zich Libertaire Partij.
De term ‘libertair ‘betekent vanouds echter iets anders, namelijk een volledig vrij beleid op immaterieel gebied zoals in de seksuele sfeer of inzake drugs. Het is geen correcte vertaling van ‘libertarian’. Libertariërs onderschrijven weliswaar zo’n volledig ongereguleerd beleid op immaterieel gebied, maar zo’n door de cultuur uit de jaren zestig gestempeld beleid wordt in Nederland meestal voorgestaan door enkele linkse partijen, voorop D66 en GroenLinks.
Op andere terreinen staat de politiek van deze partijen haaks op waar libertariërs naar streven. Libertariërs bevinden zich in Nederland rechts van de VVD, een positie die D66 en GroenLinks duidelijk niet innemen en ook zeker niet zullen wíllen innemen. Waar libertariërs op een breed terrein ongereguleerd beleid voorstaan, doen libertairen dat slechts op één smal gebied.
Voordat we nagaan in hoeverre D66 liberaal is, moet een andere claim van deze partij worden onderzocht. Dat is de bewering dat D66 de nazaat is van de Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB), een partij die tussen 1901 en 1946 heeft bestaan.
Eind negentiende eeuw trad in de Tweede Kamer een groep parlementariërs op die ten dele sociaal-liberale wortels had maar zich niet langer liberaal wenste te noemen. Deze Kamerleden duidden zichzelf als ‘vrijzinnig-democraten’ aan. In 1901 richtten zij een eigen partij op: de VDB. Deze partij heeft steeds ter linkerzijde van de liberalen geopereerd en weigerde in 1921, toen de tot dan toe verdeelde liberalen zich in één partij (de Vrijheidsbond) verenigden, stelselmatig toenadering.
Vrijzinnig-democraten keerden zich altijd tegen de benaming liberaal. In hun ogen was het liberalisme verouderd. Het had in de 19e eeuw zijn nut gehad, maar voor de 20e eeuw zou een ideologie (zoals het liberalisme) te beknellend werken. Het alternatief dat de VDB naar eigen zeggen bood was een ‘systeemloos model’. Het is niet moeilijk hierin verwantschap met het pragmatisme te herkennen dat D66 vanaf haar oprichting zei voor te staan.
Net als D66 trachtte de VDB wel kiezers uit liberale hoek te trekken door de liberale partij (destijds de Vrijheidsbond, nu de VVD) af te schilderen als ‘conservatief’. Onderbouwd werd die beschuldiging (want zo was het bedoeld) toen evenmin als nu. De VDB positioneerde zich tussen de liberalen en de sociaal-democraten. De bond meende het beste uit die beide stromingen in zich te verenigen. In de praktijk keek de partij meer naar de sociaal-democraten dan naar de liberalen, omdat zij hunkerde naar de erkenning als ‘progressieve’ partij. Zodoende was niet het individu een richtsnoer voor haar politieke handelen maar voer zij een meer collectivistische koers. Wat dit betreft kan D66 eveneens als een erfgenaam van de VDB worden beschouwd.
D66 kan zich echter niet als enige de erfgenaam van de VDB noemen. Als partij ging de VDB in 1946 namelijk samen met enkele andere groeperingen op in de Partij van de Arbeid. De politiek leider van de VDB was sinds 1935 Pieter Oud. Hij stond in 1948 aan de wieg van de VVD. Oud nam verschillende partijgenoten mee en hij heeft in de eerste vijftien jaar ook een duidelijk stempel op de VVD gedrukt.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Inhoudelijk wijkt D66 uitgerekend op enkele van haar speerpunten af van hetgeen de VDB voorstond. Vrijzinnig-democraten zagen niets in een gekozen premier, omdat een eigen mandaat van de kiezers afbreuk zou doen aan het primaat dat bij het parlement behoorde te liggen. Daarnaast was de VDB blij in 1918 eindelijk af te geraken van het tot die tijd ook in ons land geldende districtenstelsel, terwijl D66 dat juist zou willen herinvoeren.
Toch is het al met al niet geheel ten onrechte dat D66 in de voetsporen van de vrijzinnig-democraten wil treden. Maar hoe zit het met haar claim dat zij een sociaal-liberale partij is?
Hierboven zagen we al dat op de punten waar zij aanspraak kan maken erfgenaam te zijn van de VDB, dit een liberaal etiket uitsluit. Vanaf haar oprichting wilde D66 trouwens zelf niet ideologisch maar pragmatisch zijn; anderen zouden dit opportunistisch noemen. Hans van Mierlo en de zijnen vonden begrippen als ‘liberalisme’ achterhaald. Pas in 1998 sprak een meerderheid op een D66-congres uit ‘sociaal-liberaal’ te zijn, tegen de zin van de partijleiding.
D66 heeft sindsdien moeite gehad hier invulling aan te geven, vooral omdat de partij nooit inhoud en implicaties van het ‘sociaal-liberalisme’ heeft willen doorgronden [zie voor die inhoud mijn vorige essay]. Een van de hoofdkenmerken van sociaal-liberalisme is dat individuen nooit los van elkaar maar altijd in hun sociale context moeten worden beschouwd. Met elkaar bouwen zij een samenleving op. De staat begeleidt hen hierbij, maar dient niet in een bepaalde richting te stuwen.
Eén van de gevolgtrekkingen van dit gedachtengoed is dat indien vanuit de samenleving zelf het streven opwelt naar een groter staatkundig verband dan historisch was gegroeid, dit volstrekt legitiem is. De politiek dient dit dan te faciliteren. Maar politici mogen hun beschikking over staatsmacht niet aangrijpen om burgers tegen hun zin, en in ieder geval voordat zij daaraan toe zijn, in zo’n groter staatkundig verband te dwingen. Kortom, voor sociaal-liberalen mag de overdracht van bevoegdheden aan de Europese Unie nooit uit een top down-drang naar federalisering voortspruiten. Precies de weg die D66 wel wenst te gaan.
Het sociaal-liberalisme verdraagt zich ook op andere terreinen slecht met standpunten van D66. Maar zelfs de bredere benaming ‘liberaal’ wringt tot aan immaterieel terrein toe met speerpunten van de partij. Een goed voorbeeld is de op voorstel van D66 ingevoerde ‘actieve donorregistratie’ (ADR). Onder dit systeem wordt iedere burger die niet expliciet heeft aangegeven dat hij (of zij) na zijn dood de eigen organen niet ter beschikking stelt aan een ander, geregistreerd alsof hij daar wel zelf mee heeft ingestemd. Dit druist lijnrecht in tegen het (liberale) grondrecht op zelfbeschikking over het eigen lichaam.
Kern van de liberale leer over grondrechten is dat zij niet pas gelden als een burger zich er expliciet op beroept. De staat mag hoe dan ook niet treden in wat bij uitstek tot de privésfeer van de burgers behoort. ADR is dan ook exemplarisch voor anti-liberale politiek. Het individu wordt geprest zijn organen af te staan. Dat bij het niet maken van een keuze zijn of haar organen aan de gemeenschap vervallen, is ultra-collectivistisch. D66 is geen (sociaal-)liberale partij. Zij valt beter te typeren als libertair links.
Het bericht Amerikaanse ‘liberals’, ‘libertariërs’, ‘libertair’ en D66 (2) verscheen eerst op Wynia's Week.
In onze Executive MBA aan de Erasmus Universiteit hadden we drie deelnemers van Unilever. Die vertelden hoe een team van deskundigen vier maanden kreeg om een Unox-soep opnieuw te definiëren. Royaal tijd, maar als de vernieuwde erwtensoep precies de goede formule heeft, kan Unox een miljoen blikken en zakken meer verkopen.
Ondernemingen als Unilever werken zorgvuldig en solide, want de winst komt van een optimaal uitgekiend assortiment. De angst is om een fout te maken zoals met de overhaaste introductie door Coca Cola van New Coke in 1985.
Mark Rutte heeft tien jaar gewerkt voor Unilever en moet daar de cultuur hebben geleerd van langzaam, zorgvuldig, geen fouten maken en het marktaandeel beschermen. Hij is nu al tien jaar uitermate succesvol gebleken om het marktaandeel van zijn VVD te beschermen, ook al nam dat 225 dagen in de formatie van 2017.
Maar dit is het jaar waarin de combinatie van langzaam, voorzichtig en geen fouten maken niet werkt omdat langzaam en voorzichtig misschien de grootste fout is. Deze week namen Duitsland en Frankrijk extra maatregelen; Rutte besloot om nog een week af te wachten, hoewel het aantal besmettingen in Nederland hoger is. Hij heeft kennelijk niet de belangrijkste les van maart geleerd dat één week eerder lockdown honderden levens kan sparen.
In een kritische analyse van het beleid in Engeland (nu in een tweede golf, niet zo ernstig als Nederland, maar ook met tientallen doden per dag) vraagt Lord Powell zich af of een andere leider het beter zou doen dan premier Boris Johnson. Powell was de secretaris van Margaret Thatcher, en schrijft dat hij dit jaar haar gevoel mist voor cijfers en haar snelle absorptievermogen van wetenschappelijke inzichten.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Eén voorbeeld: premier Thatcher had geen interesse om te overleggen met de vakbonden en de industrie over de ramzalige inflatie in Engeland bij haar aantreden, maar nam de tijd om een lange brief met vragen te sturen aan president Fritz Leutwiler van de Zwitserse Centrale Bank. Zwitserland (en Duitsland) hadden toen al een aantal jaren ervaring met een beleid dat beter lette op de hoeveelheid geld in omloop als indicator van toekomstige inflatie.
In de zomer van 1980 ging Thatcher met haar Denis naar Zwitserland om – in het geheim – te leren van Leutwiler en van mijn vriend professor Karl Brunner. Daarna was de inflatie in Engeland onder Thatcher geen probleem meer.
Logisch: in 1980 had Engeland de hoogste inflatie van West Europa en Zwitserland de laagste inflatie (in combinatie met de laagste werkloosheid). En dus stuurde Thatcher eerst die brief met vragen naar Zurich en ging ze als follow-up wandelen in de bergen en leren over monetair beleid.
In 2020 heeft Nederland nu na Tsjechië en België het hoogste aantal positieve tests en bovendien een percentage positieve uitslagen per 100 tests dat drie keer te hoog is en laat zien dat er niets terecht komt van follow-up onderzoek en contact tracing (bij snelle contact tracing hoort het aantal positieve uitslagen per 100 geteste contacten beneden de vijf procent te blijven – in Nederland is het deze week 17,9 procent, weer 2,7 procentpunten hoger dan vorige week).
Premier Rutte is sinds februari alleen nog voor werk naar Brussel gereisd, maar heeft verder niet over de grens gekeken (anders dan in vorige jaren toen hij Amerika en Azië bezocht). Te druk in overleg met het RIVM en de burgemeesters van de veiligheidsregio’s. Niemand zal hem verwijten dat hij chaotisch en ongedisciplineerd is zoals Boris Johnson in Engeland. Maar zijn stijl van langzaam en voorzichtig overleg met steeds dezelfde partijen blijkt ongeschikt tegen covid-19.
Kan Rutte nog veranderen voordat nog veel meer Nederlanders sterven? Hij heeft de intelligentie en de discipline maar misschien niet het temperament. Machiavelli was pessimistisch. Hij analyseerde Cesare Borgia in het woelige Italië van de Renaissance:
‘Als iemand geduldig en voorzichtig is en die aanpak past bij de omstandigheden van zijn tijd, dan zal hij succes hebben. Maar als de tijden veranderen, gaat alles voor hem verkeerd, want hij heeft zijn stijl niet aangepast. Je komt nooit iemand tegen die wijs genoeg is om zijn karakter te veranderen, deels omdat je niet je temperament kunt veranderen maar ook omdat iemand die met zijn eigen aanpak succesvol is geweest moeilijk kan inzien dat het nodig is om die op te geven. Dus als de tijd aanbreekt voor de voorzichtige man om veel sneller te handelen, kan hij dat niet en gaat ten onder.’
Rutte zei vorige week in de Kamer tegen Lilian Marijnissen: ‘Ik denk dat wij, steeds op basis van alle adviezen en onze inzichten, besluiten hebben genomen….ik meen niet dat we te laat waren…’. Hier spreekt iemand die al sinds februari steunt op steeds dezelfde adviseurs van het RIVM en niet in staat is zijn negen jaar succesvolle stijl van langzaam en voorzichtig zoeken naar consensus nu in het tiende jaar te vervangen door de snelheid en de beslistheid waarmee het virus is aangepakt in andere landen.
Mark is geen Margaret. De prijs die Nederland daarvoor betaalt wordt per dag hoger.
Het bericht Mark is geen Margaret. Helaas. verscheen eerst op Wynia's Week.
Fukushima wil in 2022 een miljoen kubieke meter met tritium verontreinigd water in zee lozen. Dat had al jaren eerder gekund, als Greenpeace niet al die tijd heibel had geschopt over denkbeeldige gevaren.
De tsunami die in 2011 in Japan 16.000 levens eiste, verwoestte ook de vier kerncentrales van Fukushima. De spectaculaire beelden van die ramp zullen iedereen nog wel op het netvlies staan. Overigens eiste de ramp met de centrales zelf geen enkel direct slachtoffer, en het is statistisch onwaarschijnlijk dat de vrijgekomen radioactiviteit in de jaren daarna ook maar een enkel mens of dier kanker bezorgd heeft.
Een goed zichtbare nasleep van die ramp is een terrein met grote opslagtanks nabij de kerncentrales. In die tanks wordt al sinds 2011 het radioactief verontreinigde water verzameld dat van het terrein af stroomt. De kerncentrales liggen op een heuvel, en er sijpelt voortdurend grond- en regenwater over het terrein, dat een heel scala aan radioactieve stoffen opneemt. Onder de centrales wordt dit water opgevangen en met chemische methodes weer ontdaan van bijna al die radioactieve stoffen.
De uitzondering is tritium (T), een radioactieve isotoop van waterstof (H). Een tritium-atoom vervangt een van de waterstofatomen in een gewoon watermolecuul (H2O), zodat een HTO-molecuul ontstaat. Omdat tritium chemisch niet te onderscheiden is van gewone waterstof, is het onmogelijk om het HTO-water te scheiden van het gewone water, althans niet tegen aanvaardbare kosten.
Bewegingen als Greenpeace zijn dol op zulke monumentale erfenissen van milieurampen; het zijn gratis reclamezuilen voor hun anti-kernenergie missie. Greenpeace heeft zich daarom altijd met groot misbaar verzet tegen het lozen van dit gereinigde afvalwater op zee. Mede daarom durven de Japanse autoriteiten al bijna tien jaar de knoop niet door te hakken, terwijl al die tijd het woud aan opslagtanks doorgroeide. Momenteel zit er ruim een miljoen kubieke meter water in die tanks, en iedere dag stromen ze verder vol. In 2022 zal er geen plek meer zijn op het terrein om nog meer opslagtanks bij te bouwen.
Voor Greenpeace en geestverwante actievoerders is dit een geschenk uit de hemel: de situatie laat zich framen als een onoplosbaar nucleair afvalprobleem dat bezig is uit z’n voegen te barsten. Hoewel er nog altijd geen officieel besluit ligt, stuurt Tepco, eigenaar van de kerncentrales, nu toch aan op lozing in zee vanaf 2022. Prompt kwam Greenpeace vorige week met een eigen rapport – eigenlijk een luxe vormgegeven persbericht – dat nogmaals bezwoer dat lozing op zee onacceptabele risico’s oplevert voor de gezondheid en het milieu van Fukushima, Japan en de rest van de wereld.
Nuchtere informatie over deze kwestie is in de Nederlandse media nauwelijks te vinden. Die praten bijna allemaal de persberichten van Greenpeace na. Maar hoe slecht is het nu echt, die voorgenomen radioactieve tsunami die vanaf 2022 terug de Stille Oceaan in zal stromen?
We hoeven er verder niet omheen te draaien: de gevaren van die lozing stellen niets voor. Het risico voor mens en zeedier is 0,0. Er zit namelijk wel tritium in dat afvalwater, maar nogal weinig. In al die opslagtanks gezamenlijk zit namelijk drie gram tritium. Je kunt ook zeggen: 14 milliliter HTO-water, nog geen half borrelglaasje.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Ja maar, hoor ik u denken, dan zal tritium toch wel een buitengewoon gevaarlijke stof zijn, nog dodelijker dan plutonium of novichok?
Nou, nee. Tritium zit in allerlei dagelijkse voorwerpen, zoals de verlichte wijzers van sommige horloges en bordjes ‘Nooduitgang’ die licht geven in het donker. Tritium geeft zelf geen licht, maar de bèta-straling die het afgeeft laat sommige fosforverbindingen oplichten.
Tritium heeft een halfwaardetijd van 12 jaar, wat betekent dat de stralingsintensiteit in 12 jaar tijd halveert, zodat zo’n bordje ‘Nooduitgang’ zonder elektriciteit of batterijen probleemloos twintig jaar licht blijft geven. In al die bordjes ‘Nooduitgang’ op de wereld zit heel wat meer tritium dan in de opslagtanks van Fukushima. Maar is dat niet heel gevaarlijk? Wat gebeurt er als zo’n gebouw vol bordjes afbrandt, of als een kind zo’n bordje sloopt en het tritium vrij komt?
Niets. De bèta-straling van tritium is zo zwak, dat die niet eens door een paar centimeter lucht heen komt, en ook niet door de menselijke opperhuid, een laagje dode cellen dat geheel ongevoelig is voor straling. Als zo’n bordje kapot gaat, verspreidt het gasvormige tritium zich snel door de lucht, en uiteindelijk door de hele atmosfeer. Het voegt zich daar bij de van nature aanwezige tritium. Want hoewel tritium spontaan vervalt tot het onschadelijke gas helium, wordt voortdurend nieuw tritium aangemaakt door kosmische straling hoog in de atmosfeer. Die jaarlijkse aanmaak is ongeveer honderd keer zo groot als de voorraad tritium in de opslagtanks van Fukushima.
De enige manier om last te krijgen van de straling van tritium, is door veel tritium-water te drinken. Maar omdat tritium-water chemisch en biologisch gezien gewoon water is, verdwijnt het in een paar weken weer volledig uit je lichaam, dus zelfs dat schiet niet echt op.
Ik heb een ruwe berekening gedaan hoeveel straling iemand oploopt die een jaar lang elke dag een liter water uit de opslagtanks van Fukushima drinkt. Dan loop je een dosis straling op die kleiner is dan als je in dat jaar één keer op en neer vliegt naar Barcelona.
Na jarenlang hameren op de gevaren van tritium, heeft Greenpeace recentelijk nog een ander spook gevonden in het afvalwater van Fukushima: C-14, een radioactieve isotoop van koolstof. Dat kan ‘het menselijk DNA beschadigen’ roepen ze. Een dooddoener van jewelste, want elke vorm van radioactiviteit heeft het vermogen om menselijk DNA beschadigen; dat is nu eenmaal hoe straling kanker veroorzaakt. Maar straling is er altijd en overal in onze leefomgeving; voor een zinnige risico-evaluatie is de dosis allesbepalend.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
De hoeveelheid C-14 in het afvalwater van Fukushima is minuscuul, en veroorzaakt een nauwelijks meetbare radioactiviteit van ongeveer 100 Becquerel per liter. Wat een Becquerel precies is doet hier niet ter zake, het gaat om het getal.
C-14 ontstaat, net als tritium, ook door kosmische straling hoog in de atmosfeer, zodat het overal in de natuur en in ons voedsel voorkomt. Sterker nog, ons eigen lichaam bevat ook C-14. Een volkomen gezond iemand van 70 kilo heeft zoveel C-14 in zijn lijf, dat dit 3000 Becquerel radioactiviteit genereert. U, lezer, hebt dus net zoveel C-14 in uw lijf als dertig liter afvalwater uit Fukushima. Als het aan Greenpeace lag, zou uw urine als radioactief afval behandeld moeten worden.
Als Tepco en de Japanse overheid het hoofd hadden geboden aan de hysterische angst voor straling na de ramp in Fukushima, hadden ze al in 2012 kunnen beginnen met het lozen van gezuiverd afvalwater in de oceaan. Dan was het niet nodig geweest om al die opslagtanks te bouwen, honderden miljoenen euro’s aan overbodige kosten waren bespaard, en Greenpeace had al die jaren een propaganda-monument minder gehad.
Het bericht Tien jaar moeilijk doen over 3 gram tritium verscheen eerst op Wynia's Week.
Democratie is een poging om de tegenpolen socialisme en kapitalisme in zich te verenigen. Om te slagen moeten de kosten en baten eerlijk over de samenleving worden verdeeld. Hier zijn vertrouwenwekkende instituties voor nodig. Zowel op het eerste en het tweede vlak ontstaat in onze tijd bij de bevolking steeds meer twijfel. We verkeren daarmee in een zorgwekkende situatie.
De middenklasse krijgt door de corona-crisis harde klappen. De werkloosheid loopt op en bedrijven zullen failliet gaan terwijl de kosten voor levensonderhoud, wonen en belastingen doorlopen. Dit gebeurt tegen de achtergrond van al decennia achterblijvende groei ten opzichte van het grote bedrijfsleven en een uitdijende publieke sector. Door het ondersteuningsbeleid van overheden en centrale banken zijn de miljonairs en miljardairs in de wereld juist weer rijker geworden.
Ook de groep jongeren die wordt aangeduid als ‘millennials’ heeft het zwaar. De afgelopen vijf jaar is het aantal jongeren met schulden verdubbeld, met name door studieschulden, aldus het BKR en het CBS. Bovendien is het vooruitzicht op werk door de coronacrisis sterk afgenomen. Omdat woningen voor hen onbetaalbaar zijn, wonen ze veelal nog thuis bij hun ouders. Dit beeld is niet uniek voor Nederland. Ook in andere westerse democratieën is er sprake van een toenemende kloof tussen arm en rijk. Wereldwijd neemt de onvrede hierover toe.
Er is ook sprake van een groeiende kloof tussen burgers en de democratisch gelegitimeerde instituties. Inspraak van burgers in de politieke koers van hun land is minimaal. Eerder schreef ik al dat kiezers wel mogen stemmen, maar niet meer kunnen kiezen. Bovendien neemt vanuit de instituties bestuurlijke willekeur en eigenrichting toe, wat er toe leidt dat die steeds minder worden vertrouwd en gerespecteerd.
Een derde kloof ontstaat tussen burgers onderling, men sluit zich op in een eigen mediazuil. De publieke omroep en de mainstream media leunen nog sterk op het slinkende democratische establishment, wat wantrouwen oproept bij de bevolking. Alternatieve werkelijkheden worden gezocht en gevonden. En op de politieke flanken uiterst links en rechts monden de ‘waarheden’ uit in heuse social media ‘culture wars’.
Deze mix van toenemende economische onvrede, wegvallende legitimiteit van democratische instituties en polarisatie in de media is giftig. Is er een diepere oorzaak aan te wijzen en kan er wat aan worden gedaan?
Democratisch bestuur werd populair in een tijd dat de onvrede over de welvaart voor een kleine groep mensen snel toenam. Ook begon steeds meer te knellen dat de zeggenschap over publieke aangelegenheden lag bij de adel. De bevolking had het nakijken. In 1848 ontstonden overal in Europa bevolkingsopstanden om hier verandering in te brengen. De adel deed een stap terug, democratische inspraak werd ingevoerd en het herverdelen van de welvaart kwam op de publieke agenda.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
De golf van democratisering is de eerste emancipatiegolf geweest van de burgerij. Kiesrecht werd uitgebreid en er werden nieuwe instituties opgericht om de groei en de welvaart te verdelen. Het vertrouwen in de instituties en de politieke bestuurders was groot. De drie democratische hoofdstromingen – sociaal-democratie, sociaal-liberalisme, christen-democratie – ontfermden zich over het politieke handwerk.
Door de toegenomen welvaart groeide de bevolking gestaag door. De samenleving werd complexer en lastiger bestuurbaar. Meer bureaucratie was nodig om het bestuurlijk proces in goede banen te leiden. Overheden kregen de smaak te pakken en het takenpakket dijde flink uit. Steeds meer mensen werden afhankelijk van de in omvang toenemende verzorgingsstaat. Er was steeds meer geld nodig voor de herverdeling van middelen. Aanvankelijk schroefden democratieën hun uitgaven op, met een stagnerende economie en hoge inflatie als gevolg. De crisis van de verzorgingsstaat bleef niet uit.
Om de crisis te beslechten gaven overheden in de jaren ‘80 financiële markten de ruimte om te expanderen. Door het geleidelijk loslaten van monetaire discipline, konden banken steeds ruimer kredieten verstrekken aan zowel publieke als private sector, met een groeiend gevoel van welvaart als gevolg. Door de resulterende economische groei konden overheden meer belastingen heffen. Nu in 2020 weten we dat de ruimere kredietverlening gespaard gaat met toename van publieke en private schulden, bubbelvorming en daaropvolgende financiële en economische crises.
De traditionele hoeders van de democratie, sociaal-democraten, sociaal-liberalen en christendemocraten, zijn geen schim meer van hun politieke zelf. In de loop der tijd zijn ze het contact kwijtgeraakt met de bevolking. Een belangrijke reden is dat de groei van financiële markten gepaard ging met globalisering.
Er ontstond een heel nieuwe transnationale bestuurlijke laag boven die van de natiestaat. Kosmopolitische bestuurders en technocraten draaien daar aan de knoppen, zonder dat dit kan worden beïnvloed door het electoraat. De mainstream media zijn meegegaan in deze ontwikkeling. Internationalisering is een ideologische stroming geworden.
Deze stroming heeft niet in de gaten gehad dat ze aan de basis staat van de hierboven genoemde kloof tussen arm en rijk, tussen bevolking en democratische instituties en tussen burgers onderling. De maatregelen die overheden nemen om de verspreiding van COVID-19 tegen te gaan verdiepen de kloven. Door de financiële stagnatie ziet de economische toekomst er voor velen inmiddels een stuk minder rooskleurig uit. Verarming ligt op de loer. Democratisch gekozen regeringen en hun ideologische vrienden in de media gaan steeds vaker over tot censuur van hen onwelgevallige berichtgeving.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
De vervlechting tussen socialisme en kapitalisme functioneert niet goed meer. Het is niet mogelijk gebleken om het evenwicht op een duurzame manier vorm te geven. Het heeft teveel macht en invloed gegeven aan zowel financiële markt als aan bureaucratie. De directe controle is door deze grootschaligheid verdwenen. Het klassieke middenveld met sterke familieverbanden is door deze ontwikkeling sterk gedecimeerd. Het vertrouwen in instituties is beschaamd.
Nader beschouwd zijn socialisme en kapitalisme natuurlijk de publieke uitvergroting van menselijke eigenschappen. Een mens is zowel groepsdier als individu. In het socialisme wordt benadrukt dat de mens een groepsdier is. Het kapitalisme spreekt mensen aan op hun individualisme. Het is zo bezien vanzelfsprekend dat de sociaal- of liberaal-democratie wordt bekritiseerd door zowel ‘echte’ kapitalisten (libertariërs) als ‘echte’ socialisten (communisten). Toch zullen we moeten leren leven met deze tegenstellingen. Kiezen voor het ene of andere uiterste is een recept voor onvrede.
Wat is wel mogelijk? Eerder schreef ik dat er een tegenkracht zal moeten komen tegen deze uit het het lood geslagen situatie. Een oplossing ligt in een nieuwe emancipatiegolf voor de burgerij. De wederopbouw van een krachtig middenveld waar de de menselijke maat weer voorop staat. Mensen kunnen op lokaal niveau heel goed met elkaar samenwerken. Het brengt sociale samenhang terug. De politiek zou dit proces moeten faciliteren, niet tegenwerken.
Instituties kunnen weer aan vertrouwen winnen als ze niet meer kunnen worden vereenzelvigd met politieke vooringenomenheid. Dat betekent dat burgers niet door de overheid mogen worden benadeeld, maar ook niet bevoordeeld. Het betekent een vergaande versimpeling van het bureaucratisch proces. Vrijheid en verantwoordelijkheid worden zo weer gelegd daar waar ze goed gedijen. Alleen op deze manier kan er weer iets ontstaan dat ons is ontglipt: een samenleving.
Het bericht Politici, overheden, media hebben zich vervreemd: democratie in crisis verscheen eerst op Wynia's Week.
Het is begin april 2021, net na de landelijke verkiezingen. Die zijn heel anders verlopen dan verwacht. D66 is enorm onderuit gegaan en heeft veel zetels verloren – volgens degenen die het kunnen weten door het Kaag-effect. De dame babbelt er altijd lustig op los, maar tijdens de verkiezingscampagne viel zij door de mand: inhoud bleek er nauwelijks te zijn.
Bovendien vinden juristen en rechters, die toch geen onaanzienlijk aandeel van de D66 achterban uitmaken, dat er niet nog meer juridische soevereiniteit aan de EU weggegeven moet worden. Zelfs zij vinden dat onnodig. Broodroof. Studenten zijn opmerkelijk genoeg richting FvD vertrokken.
GroenLinks maakte de verwachtingen evenmin waar, de PvdA daarentegen wel. Progressief-groen Nederland lijkt wat extreemlinks moe en heeft een heenkomen gezocht bij de partij die zich voordoet als het redelijk linkse midden. Niet dat er veel nieuws op het programma te vinden was, wat niet al decennia wordt uitgevent, maar Lodewijk Asscher wist het vriendelijk te brengen, zonder al te veel fouten te maken. Men sorteerde tijdens de campagne duidelijk voor op eventuele regeringsdeelname en dat zou niet ondenkbaar zijn met de zetelwinst die is behaald. Grote vraag is of het genoeg is.
De VVD is de grootste gebleven, maar het scheelt niet zoveel meer met de nummer twee, de PVV, die stevig is gegroeid. Ook het CDA is redelijk stabiel gebleven. Dat was niet te danken aan partijleider Hugo de Jonge maar met name aan het Omtzigt-effect. De nummer twee op de lijst heeft ervoor gezorgd dat de partij een stevige ruk naar rechts van het midden heeft gemaakt en de nieuwe eurokritische houding tijdens de campagne (‘geen enkel fonds meer zonder nationale toestemming!’) heeft kennelijk indruk gemaakt bij de vaste achterban, die de partij dus trouw is gebleven.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
FvD stelde een beetje teleur. Voorman Baudet heeft dan wel voor tien zetels gezorgd, een flinke groei ten opzichte van het oude aantal zetels in de Tweede Kamer, maar het is niet wat ervan werd verwacht.
De formatie verloopt voor Rutte niet eenvoudig. Hij kan over links gaan, maar dan heeft hij minimaal vijf partijen nodig en die gaan ook nog eens niet gemakkelijk in één mandje. SP, GroenLinks én PvdA in één kabinet vindt hij bovendien toch wat teveel van het linkse. Het CDA denkt graag mee, maar wil niet terug naar de pappen en nathouden cultuur van jaren geleden en is bovendien niet happig op een anti-boeren beleid. Noord-Brabant ligt nog vers in het geheugen.
Over rechts valt ook niet mee, want het avontuur met de PVV mag dan een tijdje geleden zijn, het CDA staat niet te springen. Zelfs Omtzigt had zijn bedenkingen. Maar ja, het loopt best aardig in Limburg, dat moet gezegd. En Geert heeft de afgelopen jaren de rust in de fractietent bewaard.
De CU heeft haar zetels behouden, maar zit met een stevige wissel in het team. Die partij wil niet met de PVV en FvD, dat is bekend. Dat puzzelstukje is dus over rechts niet bruikbaar, hooguit over links. Rutte ziet na een paar weken puzzelen een motor ontstaan van VVD, CDA en winnaar PVV, maar dat is net twee zetels te kort voor een kabinet. Er moet een vierde bij.
Zet Renske Leijten, Pieter Omtzigt en Fleur Agema bij elkaar en de SP kan zo aansluiten, maar die hapt niet graag. Bovendien is de SP alweer licht geslonken, deze keer richting de PvdA, dus die staat niet te trappelen. En dan ziet Rutte opeens nog een mogelijkheid: de kleine, maar gegroeide SGP.
Die zou met haar vier zetels (één winst) het CDA over de streep kunnen trekken wat betreft de coalitie. Rutte heeft nog hoofdpijn van deelname van D66 en CU aan het vorige kabinet, want die twee totaal verschillende geloven op één kussen, daar sliep dus de duivel tussen. Regelmatig waren er grote spanningen en die zullen er tussen CDA en SGP niet komen.
Programmatisch past de PVV op specifieke terreinen bij de SGP, hoewel er daarbuiten uiteraard verschillen blijven. Tijd voor een belronde om te horen wie PVV en CDA op het oog hebben voor bewindslieden en of er bereidheid tot gesprek is. Dat zal nog niet eenvoudig zijn.
Ondertussen zit Kees van der Staaij in zijn kantoor. Hij heeft uiteraard ook zitten tellen. Zijn voorkeur is duidelijk als Rutte zou bellen. Liever met het CDA dan met de links-liberalen en groenen. De visserij-achterban zal een kabinet met weer CU bepaald niet enthousiast begroeten, gezien de ellende van de afgelopen jaren met Carola Schouten.
https://pagead2.googlesyndication.com/pagead/js/adsbygoogle.js
(adsbygoogle = window.adsbygoogle || []).push({});
Omtzigt deed goed werk inzake de toeslagenaffaire. En er werd altijd prettig samengewerkt met de PVV in Brussel, dat moet gezegd. Kees pakt het boek dat op zijn werktafel ligt: ‘Concurrent of bondgenoot? Een christelijk perspectief op populisme’, geschreven door Hans van de Breevaart van zijn wetenschappelijk bureau. ‘Interessant boek’, zegt hij zacht. ‘Zeer interessant’.
De aanbeveling van dat boek luidt om de populisten serieus te nemen, omdat de democratie een kostbaar goed is. Bovendien zijn de populisten een soort van kanarie in de mijn: ze zijn een ‘koortsthermometer’ van de samenleving. Daarom is het goed om hen niet weg te zetten, maar juist positief kritisch te benaderen als bondgenoten waar dat mogelijk is. Hij neemt nog een slok van zijn koffie. Het is tijd voor een belletje en wie weet de eerste SGP staatssecretaris op visserij. Er komt voorzichtig een glimlach op zijn gezicht.
‘Gezien de urgentie van een zo breed mogelijk front tegen de links-liberale politieke hegemonie, zowel internationaal, nationaal en regelmatig ook regionaal en lokaal, ligt een positieve grondhouding om waar mogelijk samen te werken met populisten meer in de rede dan een categorische afwijzing daarvan. (…) Het op voorhand uitsluiten van partijen of politici doet geen recht aan de ernst van de politieke en maatschappelijke problemen die populisten aan de kaak stellen. Een cordon sanitaire ondermijnt de legitimiteit van het democratisch proces, zowel nationaal als op Europees niveau.’ (p.252)
Dr. J.O. van de Breevaart – Concurrent of bondgenoot? Een christelijk perspectief op populisme
Uitgeverij De Banier, ISBN 9789087184087, 253 pagina’s. https://www.debanier.nl/concurrent-of-bondgenoot
Het bericht De formatie van 2021 – hoe het ook kan lopen verscheen eerst op Wynia's Week.
